olivemedical

Një test i tolerancës së insulinës (ITT) – është një procedurë diagnostike mjekësore gjatë së cilës insulina injektohet në venën e një pacienti, pas së cilës matet glukoza në gjak në interval të rregullt.

• Kjo procedurë kryhet për të vlerësuar funksionin e hipofizës, funksionin adrenal, ndjeshmërinë ndaj insulinës , dhe ndonjëherë për qëllime të tjera. Një ITT zakonisht urdhërohet dhe interpretohet nga endokrinologët.Kur përdoret për të vlerësuar ndjeshmërinë ndaj insulinës, administrohet një dozë standarde e insulinës, dhe glukoza në gjak monitorohet me marrjen e mostrave të shpeshta. Shkalla e zhdukjes së glukozës plazmatike (KITT) tregon shkallën e ndjeshmërisë ndaj insulinës në tërë trupin, dhe lidhet mirë me teknikën se arte te kapjes se glukozës standarde

• Kur përdoret për vlerësimin e integritetit të boshtit hipotalamik-hipofizë-adrenal (HPA), injeksionet me insulinë vazhdojnë deri në pikën e induktimit të hipoglikemisë ekstreme nën 2.2 mmol / l (40 mg / dl). Pacienti duhet të ketë neuroglikopeninë simptomatike për të shkaktuar kaskadën kundër-rregulluese. Nivelet e glukozës nën 2.2 mmol / L janë simptoma të pamjaftueshme. Truri duhet të regjistrojë nivele të ulëta të glukozës. Si përgjigje, hormoni adrenokortikotrop (ACTH) dhe hormoni i rritjes (GH) lëshohen si pjesë e mekanizmit të stresit. Lartësia e ACTH bën që lëvorja mbiveshkore të lëshojë kortizolin. Normalisht, të dy kortizoli dhe GH shërbejnë si hormone kundërregjistruese, duke kundërshtuar veprimin e insulinës, d.m.th. duke vepruar kundër hipoglikemisë.

• ITT deri në pikën e hipoglikemisë ekstreme konsiderohet të jetë standardi i artë për vlerësimin e integritetit të HPA.

• Ndonjëherë ITT kryhet për të vlerësuar kapacitetin kulmin të veshkave, p.sh. para operacionit. Supozohet se aftësia për t’iu përgjigjur hipoglikemisë së induktuar nga insulina përkthehet në ngritjen e duhur të kortizolit në ngjarjen stresuese të sëmundjes akute ose operacionit të madh.

• Versioni ekstrem i hipoglikemisë së ITT është potencialisht shumë i rrezikshëm dhe duhet të merret me shumë kujdes, sepse mund të shkaktojë iatrogjenikisht ekuivalentin e një gjendje kome diabetike. Një profesionist i shëndetit duhet të marrë pjesë në të në çdo kohë.Teste të tjera provokuese që shkaktojnë shumë më pak lëshim të hormonit të rritjes përfshijnë përdorimin e glukagonit, argininës dhe klonidinës.

• Efektet anësore-përfshijnë djersitje, palpitacione, humbje të vetëdijes dhe rrallë konvulsione për shkak të hipoglikemisë së rëndë e cila mund të shkaktojë gjendje kome. Nëse shfaqen simptoma ekstreme, glukoza duhet të jepet në mënyrë intravenoze. Në subjektet pa rezervë veshkore mund të ndodhë një krizë Addisoniane. Për stimulimin e kortizolit, testi i stimulimit ACTH ka shumë më pak rrezik.

• Contraindicacionet -Ky test nuk duhet të kryhet tek fëmijët jashtë një njësie të specializuar endokrine pediatrike. Sëmundja ishemike e zemrës , epilepsia , panhypopituitarism i rëndë, hypoadrenalis. Hipotiroidizmi dëmton përgjigjen e GH dhe kortizolit. Pacientët duhet të kenë filluar zëvendësimin kortikosteroid para tiroksinës pasi që kjo e fundit është raportuar të ulë një krizë Addisonian me mungesë të dyfishtë. Nëse konfirmohet insuficienca adrenale, nevoja për një ITT të përsëritur mund të ketë nevojë të rishqyrtohet pas 3 muaj terapie me tiroksinë.

• Interpretimi -Testi nuk mund të interpretohet nëse nuk arrihet hipoglikemia (<2.2 mmol / L (ose) <40 mg / dl).

• Hypopituitarism- Një përgjigje adekuate e kortizolit përcaktohet si një rritje në më e madhe se 550 nmol / L. Pacientët me përgjigje të dëmtuar të kortizolit (më pak se 550, por më të madhe se 400 nmol / L) mund të kenë nevojë vetëm për mbulim steroide për sëmundje të mëdha ose strese. Një përgjigje adekuate e GH ndodh me një përgjigje absolute që tejkalon 20 mU / L.

• Sindroma e Kushingut-Do të ketë një ngritje prej më pak se 170 nmol / L mbi luhatjet e niveleve bazike të kortizolit.

Gjasat po tregojnë se pasojat në shëndet apo edhe vdekjet nga mbidozimi i barnave do të rriten në vitet në vijim, kryesisht për shkak të përdorimit të tepruar të analgjetikve, antipiretikve, kortikosteroideve dhe antibiotikëve, nuk mund të lehen anash as antikoagulantët, dhe stimuluesit pa i harruar as vitmainat dhe mineralet e përdorura pa kontrollë.

Të dhënat e fundit nga hulumtimet që bëjnë shtetet e zhvilluara tregojnë se pandemia COVID-19 po përkeqëson tendencat e mbidozimit të barnave. Hulumtimet për barna të prodhuara në mënyrë të pakontrolluar, komplikimet apo edhe vdekjet e paqëllimshme nga mbidoza e barnve tregojnë se mbi 80% përfshijnë opioidet dhe stimuluesit. Opioidet janë një klasë ilaçesh që përdoren për të zvogëluar dhimbjen dhe përfshijnë morfinë, heroinë, oksikodon dhe fentanil. Stimuluesit rrisin vigjilencën, vëmendjen dhe energjinë dhe përfshijnë kokainë, amfetaminë dhe metamfetaminë.

Pandemia globale nuk i ka lënë anash as barnat tjera të permendura më lartë për shkak të mundësive të dhënies së efekteve anësore dhe komplikacioneve. Të dhënat tregojnë se pandemia COVID-19 po përkeqëson tendencat e mbidozimit të barnave dhe vdekjet. Raportet e hulumtimeve te fundit nga vendet ne zhvillim detajojnë një rritje prej 18% të mbidozave të dyshuara per opioide qe perdoren për dhimbje kronike. Kjo behet për të vlerësuar rrezikun e pacientëve të tyre për dëmtim të lidhur me perdorimin e opioideve .Per kete qellim përdorin testimin e kencentrimit e barnave ne urine si dhe për të monitoruar trajtimin apo edhe mbidozimin e tyre . Ky testim mund të zbulojë nëse pacientët janë duke marrë barna të përshkruara, dhe nëse ata gjithashtu mund të marrin barna të pa përshkruara që mund të shkaktojnë një mbidozim dhe komplikacione . Praktikuesit e kujdesit shëndetësor gjithashtu duhet të referojnë pacientë të cilët janë në rrezik dëmtimi të shëndetit qoft ai mendor, socialë apo edhe të çrregullimeve të përdorimit të substancave dhe barnave pa kontrolle. Te ju sugjerjon që individët të mësojnë rreth barnave dhe përdorimit të duhur të tyre, dhe që komunitetet të zgjerojnë programet e shpërndarjes së barnave dhe shpërndarjen nga farmacitë.

Ndërkohë, CDC sugjeron gjithashtu që pacientët që marrin barna me doza të larta e ne menyre te pakontrolluar , kanë një çrregullim të përdorimit të substancave ose kanë faktorë të tjerë rreziku për mbidozë të barnave të kërkojnë nga mjekët ose farmacistët e kujdesit shëndetësor për një recetë të barnave . Familjet e tyre duhet të arsimohen gjithashtu për barnat , si një masë e mundshme për të shpëtuar jetën.Rekomandojme pacientet qe te mos perdorin barna ne menyre te pakontrolluar pa rekomandimin e mjekut gjithashtu edhe farmacite qe te mos shesin barna pa recetn mjekesore . Ne te njejeten kohe rekomandojme laboratoret qe te avansohen per te bere analiza qe masim bmidozat e barnave te mbidozuara ashtu si veprojme vazhdimisht ne ne OML aktualisht laboratorin me te mire ne vende .

Shkruan: Dr. Valbonë Blaku, Specialiste e Mjekësisë Familjare – Staf. në Olive Medical & Laboratory

Një nga produktet përfundimtare të degradimit të fibrinës i prodhuar është D-dimeri, i cili mund të matet në një mostër gjaku kur është i pranishëm. Niveli i D-dimerit në gjak mund të rritet ndjeshëm kur ka formim të rëndësishëm dhe prishje të mpiksjeve të fibrinës në trup.

Disa nga gjendjet shendetesore ku përdoret testi D-dimer për të përjashtuar ose vertetuar diagnozen përfshijnë:
• Tromboza e venave të thella (DVT)
• Emboli pulmonare (PE)
• Goditje në tru

Ky test mund të përdoret për të përcaktuar nëse testimi i mëtejshëm është i nevojshëm për të ndihmuar në diagnostikimin e sëmundjeve dhe kushteve që shkaktojnë hiperkoagulueshmëri, një tendencë për mpiksjen e papërshtatshme . Një nivel D-dimer mund të përdoret për të ndihmuar në diagnostikimin e koagulimit intravaskular të shpërndarë (DIC) dhe për të monitoruar efektivitetin e trajtimit DIC.Testimi i dimerit D shpesh urdhërohet kur dikush shkon në dhomën e urgjencës me simptoma të një gjendje të rëndë (p.sh., dhimbje gjoksi dhe vështirësi në frymëmarrje).

Një test D-dimer mund të urdhërohet kur dikush ka simptoma të trombozës së venave të thella, të tilla si:
• Dhimbje ose ndjeshmëri në këmbë, zakonisht në njërën këmbë
• Ënjtje në këmbë, edemë
• Ngjyrosja e këmbës
Mund të porositet kur dikush ka simptoma të embolisë pulmonare të tilla si:
• Gulçim i papritur, frymëmarrje e munduar
• Kollitje, hemoptizë (gjak i pranishëm në pështymë)
• Dhimbje gjoksi në lidhje me mushkëritë
• Rrahje të shpejtë të zemrës

D-dimeri është veçanërisht i dobishëm kur diçka tjetër përveç trombozës së venave të thella ose embolisë pulmonare po shkakton simptomat. Eshtë një mënyrë e shpejtë, jo-invazive për të ndihmuar në përjashtimin e mpiksjes jonormale ose të tepërt si shkaku kryesor. Sidoqoftë, nuk duhet të përdoret kur probabiliteti i embolisë pulmonare është i lartë bazuar në vlerësimin klinik.Kur një person ka simptoma të koagulimit intravaskular të shpërndarë (DIC), të tilla si gjakderdhje nga mishrat e dhëmbëve, të përziera, të vjella, dhimbje të forta muskulore dhe abdominale, kriza dhe ulje të prodhimit të urinës, mund të urdhërohet një test D-dimer, së bashku me një PT, PTT , fibrinogjenit dhe numrit të trombociteve, për të ndihmuar në diagnostikimin e gjendjes. D-dimeri mund të porositet gjithashtu në intervale kur dikush është duke kaluar trajtimin e DIC për të ndihmuar në monitorimin e progresit të tij.

Një rezultat normal ose “negativ” i D-dimerit (niveli i D-dimerit është nën një prag të paracaktuar të prerjes) do të thotë që ka shumë të ngjarë që personi i testuar të mos ketë një gjendje akute ose sëmundje që shkakton formimin dhe prishjen anormale të mpiksjes. Shumica e praktikuesve të shëndetit pajtohen se një dimer D-negativ është më i vlefshmi dhe më i dobishmi kur testi bëhet për njerëzit që konsiderohen të jenë në rrezik të ulët deri të moderuar për trombozë. Testi përdoret për të ndihmuar në përjashtimin e mpiksjes si shkak i simptomave.

Një rezultat pozitiv i D-dimerit mund të tregojë praninë e një niveli anormalisht të lartë të produkteve të degradimit të fibrinës. Ajo tregon se mund të ketë formim dhe prishje të konsiderueshme të mpiksjes së gjakut (trombit) në trup, por nuk tregon vendndodhjen ose shkakun. Për shembull, mund të jetë për shkak të një tromboembolizmi venoz (VTE) ose të koagulimit intravaskular të shpërndarë (DIC). Në mënyrë tipike, niveli i D-dimerit është shumë i ngritur në DIC.Sidoqoftë, një D-dimer i ngritur jo gjithmonë tregon praninë e një mpiksjeje sepse një numër faktorësh të tjerë mund të shkaktojnë një rritje të nivelit. Nivele të ngritura mund të shihen në kushtet në të cilat formohet fibrina dhe më pas prishet, të tilla si operacioni i fundit, trauma, infeksioni, sulmi në zemër dhe disa kancere ose gjendje në të cilat fibrina nuk pastrohet normalisht, siç është sëmundja e mëlçisë. Prandaj, D-dimeri zakonisht nuk përdoret për të përjashtuar VTE në pacientët e shtruar në spital (ambiente spitalore).
Fibrina gjithashtu formohet dhe prishet gjatë shtatzënisë, kështu që mund të rezultojë në një nivel të ngritur të dimerit D. Sidoqoftë, nëse DIC është i disponueshëm në një grua që është shtatzënë ose është në periudhën e menjëhershme pas lindjes, atëherë testi D-dimer mund të përdoret, së bashku me një PT, PTT, fibrinogjen dhe numrin e trombociteve për të ndihmuar në diagnostikimin e gjendjes së saj. Nëse gruaja ka DIC, çdo nivel i dimerit D do të rritet shumë. D-dimeri rekomandohet si një provë shtesë. Meqenëse D-dimeri është një test i ndjeshëm, por ka një specifikë të dobët, duhet të përdoret vetëm për të përjashtuar trombozën e venave të thella (DVT), jo për të konfirmuar një diagnozë. Nuk duhet të përdoret për emboli pulmonare kur probabiliteti klinik i asaj gjendje është i lartë. Të dy nivelet e rritura dhe ato normale të D-dimerit mund të kërkojnë ndjekje dhe mund të çojnë në testime të mëtejshme diagnostike. Njerëzit me teste pozitive D-dimer dhe ata me rrezik mesatar deri të lartë për DVT kërkojnë studim të mëtejshëm me imazhe diagnostikuese (p.sh., angiografi , CT).Kur përdoret për të monitoruar trajtimin DIC, nivelet në rënie tregojnë se trajtimi është efektiv ndërsa nivelet në rritje mund të tregojnë se trajtimi nuk po funksionon.Përqendrimet e dimerit D rriten tek të moshuarit dhe pozitive false mund të shihen me nivele të larta të faktorit reumatoid, një proteinë e parë tek njerëzit me artrit reumatoid. Testimi i dimerit D nuk është studiuar mirë tek fëmijët.Ekzistojnë disa metoda të ndryshme të testimit për D-dimerin. Testet aktualisht në dispozicion të D-dimerit që japin rezultate sasiore bëhen zakonisht në një laborator. Te labor. e ndryshme testet të ndryshme përdorin në njësi të ndryshme

Testet shoqëruese
• Koha e protrombinës dhe raporti i normalizuar ndërkombëtar (PT / INR)
• Koha e pjesshme e tromboplastinës (PTT, aPTT)
• Fibrinogjen
• Numërimi i trombociteve

Ky test mund të realizohet në mënyrë të saktë në Olive Medical Laboratory.

Shkruar nga: Dr. Valbonë Blaku , specialiste e Mjekesisë Familjare, staf në Olive Medical & Laboratory.

Pse të testoheni per Ferritinen ne serum? Për të përcaktuar kapacitetin total të magazinimit/depozitimit apo ruajtjes të hekurit në trupin tuaj; për të ndihmuar në diagnostikimin e mungesës së hekurit ose mbingarkesës së hekurit.

Kur të testoheni? Kur keni hemoglobinë dhe hematokrit të ulët në një numër të plotë të gjakut (CBC); kur mjeku juaj i kujdesit shëndetësor dyshon se mund të keni shumë pak hekur (mungesë hekuri) ose shumë hekur (mbingarkesë hekuri) në trup.

Çfarë po testohet? Ferritina është një proteinë që përmban hekur dhe është forma kryesore e hekurit e ruajtur brenda qelizave. Sasia e vogël e ferritinës që lirohet dhe qarkullon në gjak është një reflektim i sasisë totale të hekurit të depozituar në trup . Kjo provë mat sasinë e ferritinës në gjak , Hekuri është një element gjurmë thelbësor dhe ushqyes që , përveç funksioneve të tjera, është i nevojshëm për prodhimin e qelizave të kuqe të gjakut të shëndetshme (RBC). Trupi nuk mund të prodhojë hekur dhe duhet ta thithë atë nga ushqimet që hamë ose nga suplementet.Në njerëz të shëndetshëm, pjesa më e madhe e hekurit që absorbohet nga trupi përfshihet në hemoglobinën e qelizave të kuqe të gjakut. Pjesa më e madhe e mbetur ruhet si ferritinë ose si hemosiderinë, me sasi të vogla shtesë të përdorura për të prodhuar proteina të tjera si mioglobina dhe disa enzima. Ferritina dhe hemosiderina janë prezente kryesisht në mëlçi por edhe në palcën e kockave, shpretkën dhe muskujt e skeletit . Niveli i hekurit është i pamjaftueshëm për të përmbushur nevojat e trupit . Niveli i hekurit në gjak bie, rezervat e hekurit shterohen dhe nivelet e ferritinës zvogëlohen. Kjo mund të ndodhë sepse : Nuk konsumohet mjaftueshëm hekur (ose ushqime ose suplemente) .Trupi nuk është në gjendje të thithë hekurin nga ushqimet e ngrënë në kushte të tilla si sëmundja celiake . Ekziston një nevojë e shtuar për hekur si gjatë shtatëzënësisë ose fëmijërisë, ose për shkak të një gjendjeje që shkakton humbje kronike të gjakut (p.sh., ulçerë peptike, kancer i zorrës së trashë) . Nivelet e pamjaftueshme të hekurit në qarkullim dhe të depozituar përfundimisht mund të çojnë në anemi të mungesës së hekurit (hemoglobina e zvogëluar) . Në fazën e hershme të mungesës së hekurit, zakonisht nuk shihen efekte fizike dhe sasia e hekurit të depozituar mund të zbrazet ndjeshëm para se të zhvillohen shenjat ose simptomat e mungesës së hekurit. Nëse një person është ndryshe i shëndetshëm dhe anemia zhvillohet për një periudhë të gjatë kohore , simptomat rrallë shfaqen para se hemoglobina në gjak të bjerë nën kufirin e poshtëm të normales. Sidoqoftë, ndërsa përparon mungesa e hekurit, simptomat përfundimisht fillojnë të shfaqen. Simptomat më të zakonshme të anemisë nga mungesa e hekurit përfshijnë lodhje, dobësi, marramendje, dhimbje koke dhe lëkurë të zbehtë. Në të kundërt, depozitimi i hekurit dhe nivelet e ferritinës rriten kur përthithet më shumë hekur sesa i nevojitet trupit. Thithja shumë e hekurit me kalimin e kohës mund të çojë në grumbullimin progresiv të përbërjeve të hekurit në organe dhe përfundimisht mund të shkaktojë mosfunksionimin dhe dështimin e tyre. Një shembull i kësaj është hemokromatoza, një sëmundje e rrallë gjenetike në të cilën trupi thith shumë hekur, edhe në një dietë normale. Për më tepër, mbingarkesa e hekurit mund të ndodhë kur një person pëson transfuzione të përsëritura të gjakut.

Si përdoret testi? Testi i ferritinës përdoret për të vlerësuar rezervat e hekurit të një personi në trup. Testi shpesh urdhërohet së bashku me nivelin e hekurit dhe kapacitetin total të lidhjes së hekurit (TIBC, llogaritur bazuar në nivelin e transferrinës në gjak) për të zbuluar një nivel të ulët hekuri (mungesë hekuri) ose shumë hekur në trup (mbingarkesë hekuri) gjithashtu sa për të vlerësuar ashpërsinë e këtyre kushteve.
Kur porositet? Testi i ferritinës mund të porositet, së bashku me teste të tjera të hekurit, kur një numër i plotë rutinor i gjakut (CBC) tregon se hemoglobina dhe hematokriti i një personi janë të ulëta dhe qelizat e kuqe të gjakut janë më të vogla dhe më të zbehta se normalja (mikrocitike dhe hipokromike), duke sugjeruar anemi nga mungesa e hekurit edhe pse simptoma të tjera klinike mund të mos jenë zhvilluar ende. Një test ferritin si dhe teste të tjera të lidhura me hekurin mund të porositen kur një person zhvillon shenja dhe simptoma të anemisë me mungesë hekuri si:Lodhje / lodhje kronike, Dobësi, Marramendje, Dhimbje koke, Lëkurë e zbehtë (zbehje). Një nivel ferritine mund të urdhërohet gjithashtu kur dyshohet për mbingarkesë hekuri. Shenjat dhe simptomat e mbingarkesës së hekurit do të ndryshojnë nga personi në person dhe priren të përkeqësohen me kalimin e kohës. Ato janë për shkak të akumulimit të hekurit në gjak dhe indet. Ato mund të përfshijnë:Dhimbje të kyçeve, Lodhje, dobësi, Humbje peshe, Mungesa e energjisë, Dhimbje barku, Humbja e nevojës për seks, Dëmtimi i organeve, të tilla si në zemër dhe mëlçi . Për të konfirmuar praninë e mbingarkesës së hekurit, testet e tjera të hekurit (hekuri, TIBC) dhe një test gjenetik për hemokromatozën trashëgimore mund të porositen gjithashtu.

Çfarë do të thotë rezultati i testit? Nivelet e ferritinës shpesh vlerësohen së bashku me testet e tjera të hekurit. Një përmbledhje e ndryshimeve në testet e hekurit të parë në sëmundje të ndryshme të statusit të hekurit tregohet në tabelën më poshtë.
Semundja Hekuri TIBC / Transferrin UIBC % Transferrin/ Ngopja Ferritin
Mungesa e hekurit E ulët E lartë E larte E ulët E ulet
Hemokromatoza / Lartë E ulët E ulët E larte E larte
Sëmundja kronike E ulët E ulët / N E ulët / N E ulët / N E lartë /N
Anemi hemolitike E lartë N/ e ulët E ulet / N E lartë E lartë
Anemia Sideroblastike N/e Lartë N / e ulët E ulet / N E Lartë E Lartë
Helmimi nga hekuri E larte Normale E ulet E larte N

1. Mungesa e hekurit / Faza e hershme e mungesës së hekurit është shterimi i ngadaltë i rezervave të hekurit. Kjo do të thotë se ka ende hekur të mjaftueshëm për të bërë qeliza të kuqe, por depot janë duke u përdorur pa zëvendësimin e duhur. Niveli i hekurit në serum mund të jetë normal në këtë fazë, por niveli i ferritinës do të jetë i ulët . Ndërsa mungesa e hekurit vazhdon, i gjithë hekuri i ruajtur përdoret dhe trupi përpiqet të kompensojë duke prodhuar më shumë transferinë për të rritur transportin e hekurit. Niveli serik i hekurit vazhdon të ulet dhe transferina dhe TIBC dhe UIBC rriten. Ndërsa kjo fazë përparon, prodhohen më pak dhe më pak qeliza të kuqe të gjakut, duke rezultuar përfundimisht në anemi të mungesës së hekurit. Mbushja e transferferinës zvogëlohet me mungesën e hekurit.

2. Mbingarkesa e hekurit/ Nëse niveli i hekurit dhe ngopja e transferinës janë të larta, TIBC, UIBC dhe ferritina janë normale dhe personi ka një histori klinike në përputhje me mbidozën e hekurit, atëherë ka të ngjarë që personi të ketë helmim hekuri. Helmimi nga hekuri ndodh kur një dozë e madhe hekuri merret njëkohësisht ose për një periudhë të shkurtër kohe. Helmimi i hekurit tek fëmijët është pothuajse gjithmonë akut, ndodh tek fëmijët që hanë shtesat e hekurit të prindërve të tyre. Në disa raste, helmimi akut i hekurit mund të jetë fatal. Në pacientët me mbingarkesë kronike të hekurit, nivelet e ferritinës rriten.Një person që ka mutacione në gjenin HFE diagnostikohet me hemokromatozë trashëgimore. Sidoqoftë, ndërsa shumë njerëz që kanë hemokromatozë nuk do të kenë asnjë simptomë për tërë jetën e tyre, të tjerët do të fillojnë të zhvillojnë simptoma të tilla si dhimbje të kyçeve, dhimbje barku dhe dobësi në vitet 30 ose 40 të tyre. Burrat preken më shpesh sesa gratë sepse gratë humbin gjak gjatë viteve të tyre riprodhuese përmes menstruacioneve. Mbingarkesa e hekurit mund të ndodhë edhe tek njerëzit që kanë hemosiderozë dhe tek ata që kanë bërë transfuzione të përsëritura. Kjo mund të ndodhë me anemi të qelizave drapër, talasemi major, ose forma të tjera të anemisë së varur nga transfuzioni. Hekuri nga çdo njësi e transfuzuar e gjakut qëndron në trup, duke shkaktuar përfundimisht një grumbullim të madh të indeve. Disa persona me alkoolizëm dhe me sëmundje kronike të mëlçisë gjithashtu zhvillojnë mbingarkesë hekuri.Normalisht, shumica e ferritinës gjendet brenda qelizave me vetëm një sasi të vogël në gjak. Pacientët me mbingarkesë hekuri kanë nivele të larta ferritine. Sidoqoftë, nivelet e ferritinës mund të rriten në kushte të caktuara (për shembull, sëmundje akute) edhe pse sasia totale e hekurit në trup është normale.Nese niveli i hekurit është normal, por niveli i ferritinës është i ulët atehera zhvillimi i anemisë nga mungesa e hekurit është një proces gradual. Nëse trupi juaj nuk po merr mjaftueshëm hekur, trupi juaj së pari përdor hekurin që është ruajtur në indet (d.m.th., ferritinën) dhe nivelet e ferritinës në gjak do të fillojnë të ulen. Nëse nuk korrigjohet, hekuri i depozituar fillon të pakësohet pasi përdoret në prodhimin e qelizave të kuqe të gjakut. Në fazat e hershme të mungesës së hekurit, nivelet e hekurit në gjak mund të jenë normal ndërsa hekuri i ruajtur, dhe për këtë arsye nivelet e ferritinës, do të fillojnë të ulen.T e gjitha keto analizat e nevojshme mund ti realizoni ne laboratorin me kualitativ ne vende.

Shkruan: Dr. Valbonë Blaku Specialiste e Mjekësisë Familjare, staf në Olive Medical & Laboratory

Nuk ndiheni mirë, keni ftohje apo grip?

Këto jan simptomet e ftohjes:
• Kokëdhembje te rralla,
• Temperatura normale,
• Dhemje të lehta të trupit,
• Teshtitje,
• Rrjedhje hundësh,
• Skuqje të fytit,
• Kollitje të thatë (të lehtë).

Këto janë simptomet e gripit:
• Kokëdhembje të theksuara,
• Temperaturë të lartë që zgjatë 3 deri 4 ditë,
• Dhembje të rënda të trupit,
• Lodhje dhe plogështi që zgjatë 2 deri 3 javë,
• Kollitje të rëndë,
• Dhembje gjoksi.

Mbrojtja dhe parandalimi i gripit:

Duke pasur parasysh se gripi ёshtё njё sёmundje e rёndё me pёrmasa tё mёdha me tё cilat ai përhapet, institucionet shёndetёsore duhet tё marrin masat pёr mbrojtjen dhe parandalimin e e tij. Masa më e mirë mbrojtëse është vaksina.
Kryesisht rekomandohet të vaksinohen personat me sëmundje kronike (të zemrёs, veshkёve, mushkёrive, diabet) dhe të moshuarit mbi 65 vjeç. Vaksinimi zakonisht bёhet nё sezon e vjeshtёs disa javё para paraqitjes sё gripit sezonal.
Pastaj duhet kushtuar rёndёsi parandalimit dhe ndërprerjes sё aktivitetve nё grup si: ndërprerja e mёsimit dhe zëvendimi me mësimin në distancë, aktiviteteve kulturore, sportive me qёllim qё njerëzit tё kenё sa mё pak kontakte nё mes veti sepse kjo do ta pengonte pёrhapjen e gripit nё pёrmasa pandemie pasi dihet se gripi bartet me rrugё respiratore.

Kujdesi duhet te jetë edhe më i madhë kur e dijim që jemi në periudhën e Pandemisë COVID-19 dhe duhet të vazhdohet me masat antiCOVID:

• mbajtja e higjienës
• mbajtja e maskës mbrojtëse dhe
• mbajtja e distancës fizike.

Mjekimi:

Mjekimi kryesor i gripit ёshtё mjekimi simptomatik. Kjo nёnkutpon qёndrimin nё shtrat, marrjen sa mё tё madhe tё lёngjeve, marrjen e barnave kundёr temperaturёs sё lartё (antipiretik), kundёr dhembjeve (analgjetik), kundёr kollës (antitusik) dhe vitamina me minerale (vitamin C, D3 dhe Zink).
Pёrdorimi i antibiotikёve propozohet vetёm nё rastet e komplikimeve tё pneumonisë bakteriale.

Nëse përkundër përdorimit të terapisë simptomatike, gjendja e juaj nuk përmirësohet, konsultoni mjekun tuaj.

Dr. Lendrit_SPAHIU