Acidi 5-hidroksilindolacetik (5-HIAA) është produkti kryesor i prishjes (metabolitit) i serotoninës, një substancë kimike (neurotransmetuese) që transmeton mesazhe midis qelizave nervore. Ky test mat sasinë e 5-HIAA në urinë ose gjak . Serotonina prodhohet sipas nevojës së sistemit nervor, kryesisht trurit, por edhe qelizave speciale në tubat bronkial (mushkëri) dhe traktin gastrointestinal (GI). Ndihmon në transmetimin e impulseve nervore dhe shtrëngimin e enëve të gjakut, merr pjesë në ciklin zgjim-gjumë dhe ndikon në gjendjen shpirtërore. Pasi të përdoret nga trupi, serotonina është zbërthyer në mëlçi, dhe metabolitët e tij, përfshirë 5-HIAA, eliminohen në urine . Zakonisht, vetëm sasi të vogla të 5-HIAA janë të pranishme në urinë. Sasi të mëdha të serotoninës dhe 5-HIAA mund të prodhohen, megjithatë, nga disa tumore karcinoide. Tumoret karcinoidë janë masa neuroendokrine jo kanceroze ose kanceroze në rritje të ngadaltë që mund të formohen në traktin GI, veçanërisht në appendix , dhe në mushkëri. Rreth 2 nga çdo 3 tumore kancerogjene gjenden në traktin GI me pjesën më të madhe që ndodhin në mushkëri, megjithëse ato mund të ndikojnë edhe në organet e tjera . Shumë më shumë nga këto tumore mund të ekzistojnë , por shumica mbeten të vogla dhe nuk shkaktojnë simptoma . Kur tumoret karcinoid zbulohen te pacientët asimptomatikë gjatë procedurave kirurgjikale të kryera për arsye të tjera, ato quhen tumore “incidentale”. Një përqindje e vogël e këtyre tumoreve eventualisht mund të rriten mjaftueshëm të mëdha për të shkaktuar bllokime në zorrët ose tubat bronkial të mushkërive . Rreth 10% e tumoreve karcinoide, kryesisht ato që gjenden në traktin GI që prekin mëlçinë , do të prodhojnë mjaftueshëm serotonin për të shkaktuar simptoma, siç janë skuqja e fytyrës, diarreja, një rrahje e shpejtë e zemrës dhe wizingu , të cilat quhen sindromi karcinoid . Serotonina që shkakton sindromën carcinoid mund të lëshohet vazhdimisht ose intermittently dhe mund të çojë në sasi të konsiderueshme të rritur të 5-HIAA në gjak dhe urinë. Si përdoret testi? Testi i acidit 5-hidroksilindolacetik (5-HIAA) përdoret për të ndihmuar në diagnostikimin dhe monitorimin e tumoreve kancerogjene. Mund të porositet vetë ose së bashku me një nivel serotoninik gjaku dhe / ose kromogranin A Kur porosiset testi ?-Ky test porositet kryesisht kur keni shenja dhe simptoma që sugjerojnë një tumor karcinoid.Disa shenja përfshijnë:Skuqja e fytyrës dhe qafës (shfaqja e ngjyrës së kuqe të thellë, zakonisht me fillimin e papritur), Diarre, dhimbje barku, nauze, të vjella , rrahjeve te shpejta te zemrës, kollitja,wizingu ,vështirësia në frymëmarrje. Ky test gjithashtu mund të porositet në interval kur monitorohet efektiviteti i trajtimit për një tumor karcinoid . Qfarë do të thotë rezultati i testit?-Një nivel i rritur ndjeshëm i 5-HIAA kur keni simptoma të sindromës karcinoide është sugjeruese, por jo edhe diagnostikuese e një tumori kancerogjen. Për të diagnostikuar gjendjen, vetë tumori duhet të jetë i vendosur, biopsizuar dhe ekzaminuar nga një patolog. Mjeku juaj i kujdesit shëndetësor shpesh do të ndjekë një rezultat jo normal të testit me një urdhër për një skanim të imazhit për të ndihmuar në gjetjen e ndonjë tumori (s) që mund të jetë i pranishëm.Mund të keni akoma një tumor kancerogjen edhe nëse niveli juaj 5-HIAA është normal. Disa tumore karcinoide nuk prodhojnë serotonin ose vetëm e prodhojnë atë me ndërprerje.Nëse nuk keni simptoma dhe nivele normale të 5-HIAA, nuk ka të ngjarë të keni një tumor karcinoid që prodhon serotonin.Nëse jeni duke u monitoruar pas trajtimit për tumorin karcinoid, nivelet në ulje të 5-HIAA tregojnë një përgjigje ndaj trajtimit, ndërsa nivelet e rritura ose të rritjes tregojnë se trajtimi nuk ka qenë i suksesshëm. Ngrënia e ushqimeve të caktuara që përmbajnë serotonin mund të rrisë nivelin e 5-HIAA. Këto ushqime përfshijnë:Djathrat, Bananet , Ananasi , Kivi, Kumbulla, Domate, Patëllxhan ,Avocados.

Testin mund ta realizoni më së miri ku tjetër përpos në OML

Adaptuar nga: Dr. Valbonë Blaku, Specialiste e Mjekësisë Familjare staf në Olive Medical